Broei en Brand

Vuur kan op verschillende manieren de berg bereiken: door brandstichting, blikseminslag en hooibroei. De laatste is verreweg de belangrijkste veroorzaker van brand. Veel hooibergen zijn zo aan hun eind gekomen en namen niet zelden de hele boerderij in de vlammen mee of erger nog: hooibroei legde grote delen van de stad Genemuiden tweemaal in de as. Om hooibroei te voorkomen, moet het hooi goed droog de berg in, liefst ook niet teveel in een keer. Vroeger werd wel zout in de berg gestrooid of kunstmest. De stikstof hierin neemt de zuurstof weg voor de bacteriën die broei veroorzaken. Om het hooi te beluchten en te drogen, werd vaak een ventilatieschacht in het midden uitgespaard door een melkbus of ijzeren pijp mee omhoog te trekken tijdens het vullen. Later kwamen elektrisch aangedreven ventilatoren op de markt;

Boeren controleerden de temperatuur in de berg met hooibroeimeters . Dit waren lange staven met een thermometer erin. Ook kon je met een hooitrekker, een stok met ijzeren punt aan het eind en voorzien van een weerhaak, een beetje hooi uit de berg trekken om te bekijken. Tegenwoordig komen verzekeringsmaatschappijen langs met een metertje en een sonde. Hooibroei geeft een speciale geur.

Om de precieze plek van de broei op te sporen, liep men langs de berg te snuffelen. Als er broei dreigde, moest de berg snel uit elkaar worden getrokken (omgezet). Dat is het geval als het hooi een temperatuur van ongeveer 80º Celsius heeft bereikt. Het omzetten van de berg was een warm en gevaarlijk werk, want door de toevoer van zuurstof kon de hele boel alsnog in de brand vliegen. Vooral voor de persoon die in de berg stond, was het zwaar. Niet zelden waren het steeds dezelfde boeren die hooibroei hadden; meestal waren zij te haastig geweest met het binnenhalen van het hooi. “De berg staat op een verkeerde trek”, werd ook wel gezegd. Broei kwam zeer veel voor en er zijn maar weinig boeren die er helemaal van gevrijwaard zijn gebleven. Omdat hooibergen veel brandgevaar opleverden, werden ze nogal eens uit de steden geweerd of aan de rand van de stad geplaatst. Na tweemaal geconfronteerd te zijn met een enorme brand, nam men in Genemuiden geen halve maatregelen: voor de Achterweg, waar tientallen hooibergen bij elkaar stonden, stelde het gemeentebestuur een algeheel rookverbod in!